Kabotaż pełni ważną rolę w przewozach międzynarodowych. Operacje tego typu pozwalają firmom transportowym zoptymalizować działania logistyczne. Kabotaże redukują puste przebiegi. Poprawiają rentowność transportu. Zwiększają efektywność przedsiębiorców realizujących międzynarodowy przewóz towarów.

Dlaczego kabotaże są tak istotne i jakie jest ich znaczenie? Co to jest kabotaż i jakie są zasady przewozu drogowego towarów w ten sposób? Czemu państwa wprowadzają przepisy dotyczące kabotażu? Dlaczego firma transportowa nie może ich ignorować? Ile można zrobić kabotaży po Niemczech i innych państwach Europy? Wszystko to – i wiele innych kwestii – wyjaśniamy w tym artykule.

Sposób na tańszy i bardziej wydajny transport – co to jest kabotaż?

Kabotaż jest terminem wywodzącym się od francuskiego słowa „caboter”. Początkowo odnosił się tylko do żeglugi i oznaczał podróż statkiem wzdłuż wybrzeża od portu do portu. Stąd do dziś można spotkać się z frazą: żegluga kabotażowa. Z czasem słowo to zaczęło się pojawiać także w kontekście innych środków transportu.

Dziś kabotaż może być realizowany:

• drogą morską
• drogą powietrzną
• drogą lądową (samochodowo lub kolejowo)

Współczesne przewozy kabotażowe mogą dotyczyć zarówno towarów, jak i osób. Czym jednak tak właściwie jest kabotaż? W przypadku jakich przewozów transportowych należy mówić o kabotażu?

Definicja przewozu kabotażowego – na czym polegają usługi kabotażu?

Najprościej mówiąc, z kabotażem mamy do czynienia, gdy przedsiębiorca podejmuje się zlecenia na transport towarów między dwoma miejscami na terenie innego państwa. Istotny w tym kontekście jest też zarobkowy charakter takiej operacji. Kiedy firma transportowa z Polski wyśle ciężarówkę z ładunkiem do Niemiec, mówimy o transporcie międzynarodowym. Jeśli następnie w Niemczech przewoźnik podejmie inny ładunek i dostarczy go do innej lokalizacji w tym kraju, taki przewóz będziemy nazywać kabotażem.

Zgodnie z polskim prawem przewóz kabotażowy to: „przewóz wykonywany pojazdem samochodowym zarejestrowanym za granicą lub przez przedsiębiorcę zagranicznego między miejscami położonymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”. Taka definicja przewozu kabotażowego została zawarta w Art. 4 pkt 12 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym.*

Podobnie sformułowano to w prawie unijnym. W przepisach tych kabotaż „oznacza krajowy zarobkowy przewóz wykonywany tymczasowo w przyjmującym państwie członkowskim”.** Ujmując to prościej, jest to zarobkowe świadczenie usług transportu drogowego w państwie członkowskim UE przez przewoźnika, którego siedziba znajduje się w innym państwie członkowskim.

*Źródło: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20011251371/U/D20011371Lj.pdf

**Źródło: http://data.europa.eu/eli/reg/2009/1072

Dlaczego wprowadzane są przepisy dotyczące kabotażu?

W przewozach międzynarodowych kabotaż jest zjawiskiem korzystnym dla firmy transportowej. Wiąże się jednak z licznymi utrudnieniami i regulacjami. Przewoźnicy kabotażowi stanowią konkurencję dla przewoźników lokalnych. Tańsze usługi oferowane przez firmy z krajów o niższych kosztach pracy mogą wypierać rodzime przedsiębiorstwa. Rządy państw starają się więc chronić swój rynek, ograniczając prawo do kabotażu, wprowadzając limity, a czasem nawet całkiem zakazując tego rodzaju działalności.

W przewozach międzynarodowych kabotaż jest zjawiskiem korzystnym dla firmy transportowej. Wiąże się jednak z licznymi utrudnieniami i regulacjami. Przewoźnicy kabotażowi stanowią konkurencję dla przewoźników lokalnych. Tańsze usługi oferowane przez firmy z krajów o niższych kosztach pracy mogą wypierać rodzime przedsiębiorstwa. Rządy państw starają się więc chronić swój rynek, ograniczając prawo do kabotażu, wprowadzając limity, a czasem nawet całkiem zakazując tego rodzaju działalności.

Dla przewoźnika możliwość przeprowadzania przewozów kabotażowych to duże udogodnienie. Dla firmy transportowej korzyści z tego płynące to przede wszystkim:

• optymalizacja procesów transportowych
• redukcja pustych przebiegów
• niższe koszty i poprawa rentowności
• bardziej efektywne wykorzystanie czasu pracy kierowców
• niższe ceny dla klienta
• dodatkowy zarobek

Dzięki kabotażowi firma transportowa ma szansę zoptymalizować swoje operacje logistyczne. Samochody nie jeżdżą „na pusto”, a to oznacza niższe koszty działalności. Przewoźnik nie musi przerzucać cen na klienta i może mu zaoferować bardziej atrakcyjną ofertę. Dla nadawcy plusem jest również przyspieszenie dostawy ładunku. Warto dodać, że takie działanie jest nie tylko bardziej efektywne i ekonomiczne, ale i bardziej ekologiczne.

Przewozy kabotażowe są jednym z elementów oferty Jupiter. Nasza firma może pomóc w przetransportowaniu ładunku z jednego unijnego do drugiego lub w obrębie jednego z unijnych krajów w połączeniu z transportem międzynarodowym. Osoby zainteresowane takimi usługami zapraszamy do kontaktu. Wystarczy wypełnić formularz

Przepisy i regulacje dotyczące przewozów kabotażowych – jakie są zasady kabotażu?

Większość krajów na świecie wprowadza ograniczenia kabotażowe, ale w Unii Europejskiej sytuacja jest nieco inna. Wspólnota zapewnia krajom członkowskim jednolity rynek, co oznacza między innymi swobodny przepływ usług i towarów.

Już w 1951 roku, w czasie formowania Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali, czyli prekursorki Unii Europejskiej, w tekście traktatu umieszczono zakaz dyskryminacji w zakresie cen i warunków wszelkich przewozów. W kolejnych dekadach Wspólnota poszerzała się, a przepisy dotyczące przewozów kabotażowych  stawały się coraz bardziej liberalne aż w 1998 roku całkiem zniesiono ograniczenia związane z narodowością i siedzibą przewoźnika w krajach członkowskich.

Z czasem dostrzeżono jednak, że aby stworzyć uczciwe warunki konkurencji przedsiębiorstw transportowych w różnych państwach, konieczne jest uregulowanie i harmonizacja pewnych kwestii. Sprzyjało temu poszerzenie wspólnoty o nowe kraje członkowskie w 2004 i 2007 roku.  W 2009 roku pojawiły się zatem licencje wspólnotowe. Ustalono wówczas aktualną definicję kabotażu i podkreślono, iż jest to przewóz wykonywany tymczasowo.

Kolejne problemy (m.in. spór wokół niemieckiej ustawy o płacy minimalnej z 2015 roku) doprowadziły do dalszych zmian w prawie, których efektem stał się tzw. pakiet mobilności pracy oraz nowelizacja Dyrektywy o delegowaniu pracowników. W efekcie kabotaż w Unii Europejskiej jest dziś ponownie regulowany i mimo jednolitego rynku obowiązują na nim ściśle określone warunki przewozu kabotażowego. Wprowadzone regulacje mają na celu zapobieganie nadużyciom oraz zapewnienie wszystkim uczestnikom rynku równych szans prowadzenia działalności transportowej.

Jakie przepisy odnoszą się do kabotażowego przewozu międzynarodowego?

Zasady przewozu towarów poprzez kabotaż są regulowane na dwóch poziomach – unijnym oraz krajowym. Oznacza to, że w każdym kraju członkowskim UE (oraz krajach EFTA) obowiązują te same zasady ogólne, ale dodatkowo w pewnych aspektach – na przykład jeśli chodzi o kary i mandaty – państwa mogą ustanawiać własne zasady funkcjonowania kabotażu.

Na poziomie unijnym ważne dokumenty dotyczące przewozu międzynarodowego kabotażowego to:

• pakiet drogowy z 2009 roku, a właściwie jeden z jego elementów – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego (WE) Nr 1072/2009
• pakiet mobilności, a w szczególności – Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 2020/1055*

Warto też zwrócić uwagę na wytyczne Komisji Europejskiej odnoszące się do tego, jak intepretować przepisy dotyczące drogowego przewozu rzeczy w systemie kabotażowym, które weszły w życie 21 lutego 2022 r.**

W polskim prawie zasady realizacji przewozu kabotażowego oraz organizacji tego typu transportu zawiera ustawa z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym (warto zwrócić uwagę m.in. na Art. 19, Art. 29, Art. 41, Art. 46, Art. 47, Art. 50 i Art. 87 ustawy oraz załącznik numer 3 do tego dokumentu). Również poszczególne kraje Unii – a więc Niemcy, Francja, Włochy, Szwecja, Szwajcaria, Austria, Norwegia, Belgia, Holandia, Hiszpania itd. – mają własne szczegółowe przepisy w tej materii.

Jeśli chodzi o kabotaż Anglia – a właściwie cała Wielka Brytania – warta jest wyróżnienia. Kraj ten wyszedł bowiem z Unii Europejskiej i w efekcie przewoźnicy z krajów członkowskich utracili część praw do przeprowadzania kabotażu na tym obszarze. Nowe przepisy to efekt zapisów umowy o handlu i współpracy – The EU-UK Trade and Cooperation Agreement, czyli TCA – zawartej między Wielką Brytanią i Wspólnotą. Wprowadzają one między innymi limit maksymalnie dwóch przewozów kabotażowych na trasach krajowych UK w ciągu 7 dni. Oczywiście, działa tu zasada wzajemności, a więc brytyjscy przewoźnicy również muszą brać pod uwagę ograniczenia kabotażowe wobec nich na terenie krajów UE.

*https://www.gov.pl/web/gitd/przewoz-kabotazowy-na-terytorium-ue

**https://transport.ec.europa.eu/transport-modes/road/mobility-package-i/market-rules/rules-cabotage-applicable-21-february-2022_en

Pakiet mobilności a usługi przewozu kabotażowego – czym jest i jakie ograniczenia kabotażowe są z nim związane?

W kontekście usług kabotażowych duże znaczenie ma tak zwany Pakiet Mobilności. Pod tym terminem należy rozumieć zmiany w unijnych umowach dotyczących drogowego przewozu rzeczy oraz czasu i sposobu pracy kierowców z 2020 roku. Wypracowane po trzech latach negocjacji przepisy w pełni zaczęły obowiązywać od 2022 roku.

Pakiet mobilności dopracował zasady kabotażu i wprowadził ograniczenia takie jak możliwość przeprowadzenia nie więcej niż 3 transportów kabotażowych w ciągu 7 dni. Wprowadzono też limit 1 przewozu w ciągu 3 dni, jeśli przewoźnik wjeżdża na pusto do kraju, w którym ma zamiar realizować kabotaż. Pojawił się czterodniowy Cooling-off-Phase.

Konsekwencją wprowadzenia nowych zasad stał się wzrost kosztów zatrudnienia kierowców. Zgodnie z wprowadzonymi przepisami pracownik, który wykonuje kabotaż na terenie innego kraju UE, musi zarabiać tyle samo, ile zarobiłby kierowca właśnie z tego kraju.

Co więcej, po wprowadzeniu pakietu, realizując usługi kabotażowe międzynarodowe w danym kraju, przewoźnik wykonuje je nie na podstawie zasad obowiązujących w kraju, w którym jest zarejestrowana jego działalność, ale w oparciu o przepisy prawa kraju, w którym transport kabotażowy jest realizowany. Jeśli zatem polska firma wyśle transport do Niemiec, a następnie tam podejmie ładunek do przewozu kabotażowego, takie połączenie będzie odbywać się w ramach przepisów niemieckiego, a nie polskiego prawa.

Kto może wykonywać przewozy kabotażowe?

To, kto może wykonywać usługi kabotażowe międzynarodowe, również zostało uregulowane w przepisach. Zgodnie z aktualnie obowiązującym prawem, aby móc uczestniczyć w transporcie międzynarodowym towarów w systemie kabotażowym firma transportowa musi:

• posiadać licencję transportową UE
• posiadać zarejestrowaną działalność na przewóz towarów w transporcie międzynarodowym
• posiadać aktualne ubezpieczenie kabotażowe

Dodatkowo, firmy powinny mieć na uwadze krajowe wymogi wprowadzane przez poszczególne państwa, np. dotyczące parametrów pojazdów wykorzystywanych w kabotażu czy zasad sporządzania umowy na wykonywanie przewozów kabotażowych. Regulacje na temat tego, kto może wykonywać usługi kabotażu w Polsce, zostały zwarte w art. 19 ustawy o transporcie drogowym.*

* https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20011251371/U/D20011371Lj.pdf

Jakie są wymagania w przypadku przewozów kabotażowych?

Zgodnie z prawem, aktualne zasady kabotażu w państwach UE (na 2023 rok) zakładają, że:

• wykonywanie międzynarodowych przewozów kabotażowych jest ograniczone do 3 przewozów w ciągu 7 dni (liczonych od rozpoczęcia przewozu kabotażowego)
• w przypadku wjazdu bez ładunku do państwa, w którym ma być realizowany kabotaż, można zrealizować jeden przewóz w ciągu 3 dni
• po wykorzystaniu limitu kierowca wykonujący danym pojazdem w danym kraju transport kabotażowy musi odczekać 4 dni, aby móc realizować kolejne usługi kabotażowe – to wspomniany wcześniej cooldown, czyli Cooling-off-Phase
• w przypadku częściowego rozładunku towaru w transporcie międzynarodowym podjęcie nowego ładunku przewożonego w obrębie państwa przyjmującego transport międzynarodowy jest uznawane za transport kabotażowy
• usługi kabotażowe są możliwe dopiero po wykonaniu przewozu międzynarodowego
• usługi kabotażowe są przypisane do pojazdu, a nie kierowcy
• w danym momencie można wykonywać tylko jeden przewóz kabotażowy
• pojazd wykorzystywany do kabotażu musi przynajmniej raz na 8 tygodni powrócić do macierzystego kraju
• przewoźnik na każdym etapie realizacji przewozu będzie posiadał i będzie mógł okazać uprawnionym podmiotom kontrolnym wszelkie wymagane dokumenty

Aby móc wykonywać kabotaż pojazdem ciężarowym, koniecznie trzeba mieć przy sobie:

• list przewozowy dla każdej usługi realizowanej w ramach przewozu kabotażowego
• międzynarodowy list przewozowy CMR z datą rozładunku w kraju przyjmującym oraz numerem rejestracyjnym pojazdu wykonującego kabotaż
• faktury za wykonane usługi kabotażowe

Jak przebiega realizacja transportu kabotażowego?

Kabotaż może się wydawać dość zawiłym tematem, ale w praktyce firmy transportowe w większości zdążyły się już dostosować do obecnie panujących reguł. W Jupiter dobrze wiemy, jak organizować przewozy drogowe rzeczy w systemie kabotażowym. Warto jednak pokazać przykłady poprawnych oraz nieprawidłowych operacji kabotażowych, aby lepiej rozumieć specyfikę tego rodzaju działań.