Przewozy artykułów spożywczych to istotna część branży TSL, zarówno na kierunkach krajowych, jak i międzynarodowych. Sektor ten jest bardzo wymagający. Dla przewoźnika może być sporym wyzwaniem logistycznym. Transport drogowy żywności musi być niezawodny, szybki i zgodny z przepisami. Aby zagwarantować bezpieczny transport artykułów spożywczych, przewoźnik musi spełnić wiele wymogów. Z jakimi wyzwaniami trzeba się mierzyć, organizując transport żywnościowy?
Transport drogowy żywności – czym się wyróżnia?
Żywność to podstawa bytu. Zaspokojenie tej potrzeby ma dla społeczeństw kluczowy charakter. Dlatego branża spożywcza to jeden z filarów krajowych gospodarek. Bez sprawnego łańcucha dostaw żywności trudno mówić o dobrych warunkach dla rozwoju państwa. Wydajny transport artykułów spożywczych oraz produktów żywnościowych ma ogromne znaczenie.
Żywność musi być dostarczona z punktu produkcji do miejsca konsumpcji w ściśle określonych terminach, przy zachowaniu odpowiednich warunków jakościowych. Konieczne jest przy tym przestrzeganie rygorystycznych przepisów oraz wymogów sanitarno-epidemiologicznych. Przewóz artykułów spożywczych powinien być szybki, bezpieczny i efektywny. Nie zawsze łatwo jest spełnić te oczekiwania. To dlatego tego typu operacje logistyczne mogą być wyzwaniem dla przewoźników.
Od strony formalno-prawnej przewoźnik musi dostosować się do szeregu regulacji, uzyskać pozwolenia, zadbać o zgodność z przepisami, zwłaszcza w transporcie międzynarodowym. Od strony technicznej powinien posiadać odpowiedni sprzęt, zgodny z wszelkimi normami i zasadami przewozu artykułów spożywczych. Oznacza to konieczność inwestowania, np. w samochody-chłodnie, dzięki którym możliwy jest chłodniczy transport żywności, czyli przewożenie towarów w warunkach kontrolowanej temperatury. Również personel obsługujący zlecenia musi być profesjonalny i wykwalifikowany oraz spełniać odpowiednie wymogi (na przykład kierowcy powinni dysponować ważnym orzeczeniem sanitarno-epidemiologicznym).
Przewoźnik musi pamiętać o tym, że nieprawidłowy transport żywności to nie tylko ryzyko jej zepsucia się i związanych z tym strat materialnych oraz roszczeń ze strony dostawcy lub odbiorcy. To także potencjalne ryzyko dla bezpieczeństwa konsumentów, ich zdrowia i życia. Dlatego ważne jest, by działalność w tej sferze prowadziły profesjonalne firmy przewozowe, tak jak Jupiter z odpowiedzialnością podchodzące do realizacji usług na transport żywnościowy
Branża spożywcza w Polsce – krótka charakterystyka
Polska branża spożywcza ma wiele do zaoferowania, zarówno na rynku krajowym, jak i międzynarodowym. To jeden z ważniejszych sektorów gospodarki, który odpowiada nawet za około 13% PKB, charakteryzujący się wysoką dynamiką produkcji. W 2017 roku szacowano, że wytwarzaniem i przetwarzaniem żywności w Polsce może się zajmować nawet około 2 mln osób.
Co istotne, polska branża żywnościowa jest coraz bardziej nowoczesna i innowacyjna. Pewne obszary pozostają niedoinwestowane, a inne wymagają zmian i reform (np. w kontekście rozdrobnienia sektora), ale Polska i tak należy w tym względzie do europejskiej czołówki. Produkowana i przetwarzana tu żywność jest ceniona, a rodzime firmy doskonale radzą sobie na wielu rynkach eksportowych – niezależnie od tego, czy chodzi o polskie jabłka i inne owoce, wędliny, napoje i soki czy też wyroby cukiernicze.
W Polsce działa wiele znanych marek spożywczych. To między innymi takie firmy z rodzimym kapitałem jak: Piątnica, Mlekpol, Mlekovita, Polski Cukier, Wedel, Łowicz, Pudliszki, Tymbark, Hortex, Winiary, Grycan, Tarczyński, Maspex. Jest też wiele firm zagranicznych, czego przykładem są: Danone, Nestle, Unilever, Coca Cola, Zott, Royal Canin, Orkla, Bonduelle, Wrigley, Lisner, FritoLay.
Polska żywność jest rozpoznawalna i cieszy się dobrą opinią. Jest tak nie tylko na rynkach unijnych (gdzie trafia ponad 70% eksportu rolno-spożywczego Polski), ale i w krajach afrykańskich czy azjatyckich. Sektor ten ma duży potencjał wzrostu. O tym jak znaczący jest to rynek świadczy wartość eksportu polskiej żywności, która zgodnie z danymi Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w 2021 roku wynosiła niemal 171 mld złotych. Zarazem warto pamiętać o tym, że nie tylko eksportujemy żywność, ale i ją importujemy.
Opisany wyżej kontekst sprawia, że łatwiej zrozumieć, dlaczego kluczową rolę dla rozwoju i sprawnego działania branży rolno-spożywczej ma branża transportowa. Umożliwia ona firmom dotarcie z produktami do klientów zarówno w kraju, jak i zagranicą. Dzięki terminowym i bezpiecznym dostawom producenci mogą budować wiarygodność swoich marek i podbijać nowe rynki.
To właśnie dzięki branży transportowej branża rolno-spożywcza może osiągać sukcesy. Ktoś musi rozwozić żywność do sklepów i hurtowni oraz dostarczać ją do ośrodków przetwórstwa. Jupiter również uczestniczy w tych procesach logistycznych, oferując profesjonalny i bezpieczny transport produktów spożywczych.
Transport artykułów spożywczych – trudności i wyzwania
W transporcie żywności podstawowe znaczenie ma:
- szybkość realizacji przewozów
- terminowość
- brak opóźnień
- bezpieczeństwo załadunku, rozładunku i przewozu
- zgodność z przepisami
Spełnienie tych warunków wymaga od przewoźnika doskonałej organizacji i sprawnego zarządzania procesami logistycznymi. Nie jest to proste także ze względu na to, że sektor rolno-spożywczy jest bardzo zróżnicowany pod względem charakteru wytwarzanych i przewożonych dóbr.
Transport żywności obejmuje między innymi:
- produkty mięsne: tusze mięsne, wyroby garmażeryjne, przetwory mięsne, wędliny, konserwy, skóry, kości i inne produkty odzwierzęce
- produkty rybne: ryby mrożone, ryby wędzone, konserwy rybne, marynaty rybne
- produkty mleczarskie: mleko, mleko w proszku, masło, śmietana, sery, jogurty, kefiry i inne napoje mleczne, lody
- produkty olejarskie: oleje jadalne, margaryny
- produkty młynarskie: zboża (żyto, pszenica, jęczmień, kukurydza, ryż), makarony, pieczywa, produkty paszowe
- produkty cukrownicze: cukier, słodycze, ciasta i ciastka, wafelki, czekolady
- produkty owocowo-warzywne: soki i napoje, mrożonki, dżemy, marmolady, konfitury, warzywa surowe, np. ziemniaki, marchew, pomidory, buraki, ogórki, jabłka, pomarańcze, banany, maliny, jagody
- produkty alkoholowe: wino, piwo, spirytus, wódka, miody i nalewki
- żywność wysoko przetworzoną i inne produkty żywnościowe: słone przekąski, dania instant, zupki chińskie, koncentraty spożywcze, wody mineralne, zioła, przyprawy, sól, barwniki spożywcze
- wyroby tytoniowe: papierosy
Produkty te wymagają różnych sposobów i warunków transportu. Do przewozu artykułów spożywczych płynnych – jak oliwa, oleje jadalne czy mleko – bywają wykorzystywane cysterny. Towary sypkie – takie jak zboża – wymagają wyspecjalizowanych naczep, ułatwiających załadunek i rozładunek produktu. Z kolei transport żywności mrożonej, owoców oraz warzyw wymaga przewozu w kontrolowanej temperaturze samochodami-chłodniami. W Jupiter zajmujemy się transportem i spedycją artykułów spożywczych, zawsze dobierając odpowiedni środek transportu do przewożonego ładunku i potrzeb zleceniodawcy.
Warto podkreślić, że łańcuchy dostaw produktów żywnościowych mogą być bardzo rozbudowane, co jest sporym wyzwaniem zarówno dla producentów, jak i dla przewoźników. Żywność jest transportowana z miejsc produkcji do miejsc przetwórstwa. Później trafia do magazynów oraz miejsc sprzedaży, by na końcu znaleźć się w rękach konsumentów. Wszystko musi odbywać się sprawnie i płynnie, zwłaszcza w przypadku artykułów spożywczych, które zachowują świeżość przez krótki okres. Żywność bywa delikatna, a obsługa logistyczna takich towarów staje się jeszcze bardziej skomplikowana, gdy konieczny jest ich przeładunek lub produkty te wymagają magazynowania.
Ważnym aspektem w transporcie żywności są przepisy prawne i wymagania sanitarne. Niektóre rodzaje artykułów spożywczych wymagają uzyskania specjalnych zezwoleń. Wyzwaniem dla przewoźnika jest konieczność spełnienia sztywnych norm oraz dopasowywania się do zmieniających się przepisów. Zarazem przy zmieniających się oczekiwaniach konsumentów oraz wytwórców, od firmy przewozowej jest wymagany pewien stopień elastyczności. W branży spożywczej łańcuchy dostaw wymagają ciągłej optymalizacji. Wszystko to sprawia, że przewóz żywności pod względem organizacyjnym i logistycznym jest sporym wyzwaniem dla firmy transportowej.
Transport żywności a prawo – przewóz żywności zgodny z przepisami
Celem obostrzeń związanych z transportem żywności jest zagwarantowanie jej bezpiecznego przewozu. Oprócz przepisów krajowych, polskie firmy muszą uwzględniać przepisy wspólnotowe, a w przypadku transportu poza Unię Europejską także prawa obowiązujące w krajach trzecich oraz umowy międzynarodowe. W transporcie zagranicznym należy brać pod uwagę bariery i ograniczenia celne, zwłaszcza gdy firma obsługuje nie tylko sam transport, ale i zapewnia usługi spedycji produktów żywnościowych.
Najważniejsze dokumenty, które przewoźnik musi brać pod uwagę, to:
- Ustawa z dnia 16.12.2005 roku o produktach pochodzenia zwierzęcego
- Ustawa z dnia 25.08.2006 roku o bezpieczeństwie żywności i żywienia
- Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności
- Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29.04.2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych
- Rozporządzenie (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29.04.2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego
- Konwencja ATP, czyli umowa o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych i o specjalnych środkach transportu przeznaczonych do tych przewozów (ATP), przyjęta w Genewie dnia 1 września 1970 r.
- Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR), sporządzona w Genewie dnia 19 maja 1956 r.
Ważna jest także zgodność z systemem HACCP oraz GHP, czyli Dobrą Praktyką Higieniczną. HACCP to system kontroli i zapewniania bezpieczeństwa żywności w obszarze produkcji i obrotu produktami spożywczymi. GHP to z kolei działania, które należy wdrożyć, by zapewnić odpowiednie warunki higieniczne w produkcji i obrocie żywności. Procedury HACCP i GHP dotyczą całej branży żywnościowej, w tym również firm zajmujących się przewozem produktów spożywczych.
Przepisy prawne nakładają na przewoźnika żywności liczne wymogi i warunki do spełnienia. Przede wszystkim, to właśnie on odpowiada za bezpieczeństwo i prawidłowy przewóz produktów spożywczych. Obowiązkiem firmy jest dbanie o higienę środków transportu. Przewoźnik musi je utrzymywać w czystości oraz w dobrym stanie technicznym. Konieczna jest ich regularna dezynfekcja oraz sprzątanie.
Pojazdy muszą spełniać wymogi sanitarne i techniczne, np. musi w nich być zagwarantowana właściwa wilgotność powietrza oraz temperatura, umożliwiająca przewóz danego ładunku w zgodzie z przepisami. Ryby, mięso i nabiał powinny być na przykład przewożone w nieco niższej temperaturze niż warzywa czy owoce. Transportowana żywność musi być dobrze zabezpieczona. Dotyczy to również jej załadunku i rozładunku.
Przewoźnicy muszą też wystarać się o wymagane prawem zezwolenia i certyfikaty oraz posiadać niezbędne w tej branży dokumenty. Konieczne jest na przykład zatwierdzenie i zarejestrowanie działalności oraz pojazdu lub pojemników do przewozu żywności przez Państwową Inspekcję Sanitarną. W przypadku samochodów-chłodni należy dysponować dokumentami umożliwiającymi odczyt zapisu kontroli temperatury. Z kolei w przypadku transportu produktów odzwierzęcych należy uzyskać Weterynaryjny Numer Identyfikacyjny (WIN). Niezbędne jest dostosowanie działalności do międzynarodowej normy ISO 22000:2018. Przewoźnik powinien też dysponować ubezpieczeniem OCP.
Niedopełnienie obowiązków sanitarnych może skutkować nałożeniem na przewoźnika kar finansowych przez służby sanitarne. Sanepid może w pewnych okolicznościach zatrzymać przewożony towar, aby został on zabezpieczony lub zniszczony. Jeśli dojdzie do zagrożenia życia lub zdrowia ludzi, konsekwencje dla przewoźnika mogą obejmować nawet odpowiedzialność karną.
Metody transportu żywności
Krajowy i międzynarodowy przewóz żywności jest obsługiwany przede wszystkim przez transport drogowy. Według raportu „Transport drogowy w Polsce 2021+”, zrealizowanego dla Związku Pracodawców Transport i Logistyka Polska, na dystansie 150-499 km najbardziej dominującą kategorią ładunków jest właśnie żywność.
Dostawy produktów spożywczych są realizowane także przez transport kolejowy, lotniczy i morski. Przykładem może być chociażby przewóz zboża statkami na morzach czy barkami na rzekach. Ze względu na swą elastyczność i efektywność transport drogowy odgrywa jednak największą rolę w przewozie tego rodzaju ładunków.
Wielu producentów artykułów rolno-spożywczych dysponuje własnymi flotami transportowymi. Dla niektórych firm to optymalne rozwiązanie ze względu na skalę biznesu, chęć pełnej kontroli nad procesami logistycznymi lub inne czynniki. Jest też spora grupa przedsiębiorstw zlecających spedycję lub transport żywności podmiotom zewnętrznym takim jak nasza firma.
Zaletą skorzystania z tego typu usług jest redukcja kosztów i optymalizacja czasu, który należałoby przeznaczyć na obsługę logistyczną przewozu. To także możliwość skorzystania z doświadczenia i know-how firmy transportowej, a także jej kontaktów biznesowych – na przykład w zakresie magazynowania czy transportu ładunku zagranicę.
W drogowym transporcie żywności najbardziej istotnym elementem floty samochodowej jest sprzęt gwarantujący przewóz ładunków w kontrolowanej temperaturze. Chodzi tu o:
- izotermy – samochody i naczepy bez systemu chłodzenia, ale z izolowanymi ścianami
- chłodnie – samochody i naczepy z izolowanymi ścianami oraz dachami, które dzięki systemom chłodzącym wykorzystującym agregaty sprężarkowe pozwalają obniżyć temperaturę w komorze transportowej aż do -20 stopni Celsjusza
- lodownie – samochody i naczepy z izolowanymi ścianami i dachami, które do chłodzenia wykorzystują inne niż sprężarki systemy chłodzące, np. jest w nich zastosowany suchy lód lub skroplone gazy
- samochody grzewcze – samochody i naczepy, w komorach których można przewozić żywność w temperaturze wyższej niż na zewnątrz
Przepisy prawne w szczególny sposób dotyczą transportu chłodniczego żywności (warunki jej przewozu szczegółowo określa na przykład umowa ATP). Skupiają się one na produktach wymagających przewozu w ściśle określonej temperaturze, czyli na produktach schłodzonych i mrożonych. To zaś ze względu na szczególne znaczenie konieczności zachowania tzw. łańcucha chłodniczego. Auta służące do przewozu żywności powinny również być w odpowiedni sposób oznakowane.
Szukasz firmy transportowej, która oferuje przewóz chłodniczy żywności?
Wybierz transport chłodnią z Jupiter!
Nasza firma od lat wykonuje przewozy żywności mrożonej oraz produktów spożywczych wymagających transportu w kontrolowanej temperaturze. Posiadamy flotę odpowiednią do realizacji tego typu zleceń. Skontaktuj się z nami i zapoznaj się z naszą ofertą!
Zaawansowane technologie w transporcie żywności
Wykonując usługi transportu żywności, należy być gotowym na wiele trudności. Przewoźnicy mają jednak do dyspozycji wiele nowoczesnych rozwiązań, które pozwalają usprawniać procesy logistyczne związane z transportem tego typu ładunków.
Szczególnie istotne są systemy telematyczne, umożliwiające stałą kontrolę nad lokalizacją transportu i warunkami, w jakich przewożony jest ładunek. Dzięki monitoringowi transportów, można lepiej kontrolować i planować operacje logistyczne realizujące przewóz żywności.
Systemy te zwiększają transparentność dostaw i pozwalają na bieżąco reagować na pojawiające się problemy – awarię systemów chłodzących, blokady na drogach czy inne zdarzenia losowe. Pomagają również w optymalizacji tras i zwiększają bezpieczeństwo transportu produktów spożywczych, co ma szczególne znaczenie w kontekście produktów mrożonych oraz szybko psujących się.
Nowoczesne technologie w transporcie mają na celu przede wszystkim lepsze zarządzanie procesami logistycznymi. Ich zastosowanie pozwala usprawnić i zautomatyzować pracę, obniżyć koszty i przyspieszyć realizację zleceń. W obszarze transportu żywności pomagają wyeliminować niewłaściwe praktyki postępowania z towarem oraz zredukować związane z tym straty produktów żywnościowych.
Innowacje pomagają także w usprawnianiu procesów biurokratycznych. Mogą ułatwiać i przyspieszać odprawy celne oraz działania związane z magazynowaniem i składowaniem towarów, np. wydawaniem do transportu produktów, które mają najkrótszą datę przydatności do spożycia, zgodnie z polityką ładowania produktów FEFO (z ang. first expired, first out – czyli pierwsze traci ważność, pierwsze wychodzi).
Nowe technologie pomagają też w komunikacji między uczestnikami łańcucha dostaw. Dzięki nim łatwiej na przykład uzupełnić brakujące dokumenty w czasie kontroli, przyspieszając procedury administracyjne.
Przewóz artykułów spożywczych to bardzo wymagająca branża, w której nie ma miejsca na błędy i niedopatrzenia. Ze względu na przepisy prawne obejmujące transport żywności, wymagania sanitarne oraz potrzebę wykorzystania profesjonalnego sprzętu, warto w tej branży korzystać z pomocy doświadczonych firm przewozowych. W Jupiter realizujemy tego typu zlecenia od lat. Zachęcamy do kontaktu każdego, kto szuka solidnego partnera do transportu żywności.
Dziękujemy za przeczytanie artykułu do końca. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat branży TSL, zapraszamy do lektury pozostałych tekstów na stronie oraz regularnego zaglądania na nasz blog firmowy.
